UPROWADZENIE RODZICIELSKIE ZA GRANICĘ

Uprowadzenie jest przestępstwem regulowanym przepisami Kodeksu karnego. Zgodnie z treścią art. 211 Kk. polega na uprowadzeniu lub zatrzymaniu małoletniego poniżej 15 roku życia albo osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, wbrew woli osoby powołanej do sprawowania nad nią opieki bądź nadzoru. O uprowadzeniu rodzicielskim mówi się, gdy czynu dopuścił się rodzic z ograniczoną lub całkowicie pozbawioną władzą rodzicielską.

Zdarza się tak, że jeden z rodziców dokonuje uprowadzenia małoletniego dziecka za granicę w celu wywiezienia go oraz dłuższego przebywania bez zamiaru powrotu do jego stałego miejsca pobytu. Do takiej sytuacji dochodzi bezprawnie, bez uzyskania zgody drugiego rodzica. Najczęściej uprowadzenie rodzicielskie ma miejsce z powodu konfliktu między opiekunami, chęci zemsty czy nieumiejętności rozmawiania i dochodzenia do konsensusu. Oczywiste jest, że dziecko w tej sytuacji cierpi najbardziej.

Należy podkreślić, że wyjazd małoletniego za granicę zarówno na pobyt stały, jak i czasowy, a nawet w celu wyłącznie spędzenia wakacji zaliczany jest do spraw istotnych dotyczących dziecka, czyli wymagających zgody obojga rodziców. W sytuacji, gdy sąd w wyroku ograniczającym władzę rodzicielską jednego z rodziców zastosował środek zabezpieczający w postaci pozbawienia go o współdecydowaniu np. o miejscu zwykłego pobytu dziecka, jego zgoda nie będzie wymagana w przypadku wywiezienia dziecka za granicę. Jeżeli jednak sąd postanowił o ograniczeniu władzy rodzicielskiej jednego z rodziców, ale nie pozbawił go uprawnienia do współdecydowaniu o istotnych sprawach dotyczących dziecka, jego zgoda jest wymagana. W przypadku pozbawienia jednego z rodziców praw rodzicielskich zgoda ta nie jest konieczna.

W sytuacji wywiezienia dziecka przez jednego z rodziców za granicę bez zgody drugiego zastosowanie ma tzw. Konwencja Haska z dnia 25 października 1980 r. dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia małoletniego za granicę. Zasadniczym jej celem jest przeciwdziałanie samowolnym decyzjom rodziców. Jak wyżej wspomniano, każdy z rodziców (jeżeli sąd nie postanowił inaczej) ma takie same prawa do dziecka, również w zakresie sprawowania nad nim pieczy. Międzynarodowa ustawa ma przeciwdziałać negatywnym skutkom międzynarodowego uprowadzenia, doprowadzając do niezwłocznego przywrócenia stanu faktycznego i prawnego, istniejącego przez bezprawnym działaniem. Oznacza to, że jej celem jest zapewnienie niezwłocznego powrotu dziecka do państwa jego stałego pobytu. Należy podkreślić, że Konwencja haska nie ma zastosowania, jeżeli dziecko zostało uprowadzone lub zatrzymane na terenie tego samego kraju.

Konwencja haska wskazuje, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby można było uznać, że dziecko zostało uprowadzone za granicę:

1. Dziecko nie ukończyło 16. roku życia.
2. Oba państwa- to, w którym dziecko miało stałe miejsce pobytu przed zatrzymaniem lub uprowadzeniem oraz to, do którego zostało uprowadzone lub w którym zostały zatrzymane- muszą być stronami Konwencji.
3. Wskutek uprowadzenia lub zatrzymania doszło do naruszenia prawa opieki. Rodzic wnioskujący o wydanie dziecka skutecznie wykonywał to prawo przez bezprawnym uprowadzeniu lub zatrzymaniu dziecka.

Niezwykle ważne jest, aby wniosek o wydanie dziecka został złożony nie później niż rok od dnia bezprawnego uprowadzenia bądź zatrzymania małoletniego dziecka.

Wniosek o wydanie dziecka na podstawie Konwencji haskiej powinien zostać sporządzony w języku polskim, a także przetłumaczony na język państwa wezwanego. Co ważne, tłumaczenia będą wymagały także wszystkie dokumenty dołączone do wniosku. Wniosek należy złożyć za pośrednictwem organu centralnego państwa stałego pobytu dziecka  lub do organu centralnego państwa wezwanego. W Polsce jest to Ministerstwo Sprawiedliwości. Po wpłynięciu wniosku zostaje on przekazany do organu centralnego państwa, w którym przebywa dziecko. Decyzja powinna zostać wydane w ciągu 6 tygodniu od złożenia wniosku. Poniżej wymieniono niezbędne dokumenty, które należy dołączyć do wniosku:

• dokument potwierdzający sprawowanie władzy rodzicielskiej, np. akt urodzenia dziecka
• zdjęcie dziecka lub kopię dokumentu z datą urodzenia i zdjęciem dziecka
• dokument potwierdzający, że dziecko na stałe mieszka w Polsce lub innym państwie, może być to zaświadczenie o nauce, dziennym pobycie w przedszkolu itd.
• wszelkie dostępne informacje dotyczące miejsca przebywania dziecka oraz tożsamość osoby, co do której istnieją przypuszczania, że przebywa z małoletnim.

Konwencja haska ma również swoje zastosowanie w sytuacji, gdy dziecko zostało uprowadzone do Polski z innego kraju. Postępowanie wszczyna się na podstawie złożonego wniosku do Polskiego Ministra Sprawiedliwości lub za pośrednictwem zagranicznego organu centralnego.

W postępowaniu w sprawach o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, które prowadzone są na podstawie Konwencji haskiej, obowiązuje zastępstwo uczestników postępowania przez adwokatów lub radców prawnych. Oznacza to, że konieczna jest reprezentacja uczestnika przez doświadczonego adwokata bądź radcę prawnego. Doświadczony pełnomocnik jest bardzo często gwarantem ochrony praw i interesów. Uczestnik ma prawo do swobodnego wyboru pełnomocnika, może również złożyć wniosek do danego sądu o ustalenie pełnomocnika z urzędu w przypadku uzasadnionych problemów finansowych. Po uprawomocnieniu się orzeczenia o odebraniu dziecka na podstawie Konwencji haskiej postępowanie wykonawcze polega na jego wyegzekwowaniu w trybie przymusowym.

Należy również wskazać przypadki, w których sąd może nie zarządzić wydania dziecka:

1. rodzic, który nie chce wydać dziecka, wykaże, że rodzic wnioskujący nie wykonywał prawa do opieki w czasie uprowadzenia lub wyraził na nie zgodę;
2. rodzic sprzeciwiający się wydaniu dziecka wykaże, że powrót dziecka mógłby narazić je na szkodę psychiczną lub fizyczną;
3. dziecko nie zgadza się na powrót, a osiągnięty przez nie wiek i stopień dojrzałości wskazuje na uwzględnienie jego opinii;
4. wniosek o wydanie wpłynął do właściwej władzy państwa, ale po upływie roku od dnia uprowadzania. Pod warunkiem, że dziecko przystosowało się już do nowego środowiska.  
5. wydanie dziecka nie jest możliwe ze względu na zasady państwa wezwanego dotyczące ochrony praw człowieka i jego podstawowych wolności.

Sprawy dotyczące bezprawnego uprowadzenia bądź zatrzymania małoletniego są szczególnie trudne i skomplikowane. Procedury często się przedłużają, w związku z tym warto skorzystać z profesjonalnej pomocy adwokata, który posiada wiedzę i doświadczenie z zakresu przepisów krajowego prawa rodzinnego oraz przepisów prawa międzynarodowego. Dodatkowo niezwykle ważne jest sporządzenie prawidłowego pod względem formalnym wniosku i złożenie go w ciągu roku do właściwego organu. Należy również pamiętać o zebraniu odpowiedniego materiału dowodowego, możliwego do wykorzystania w trakcie postępowania. Jak już wyżej wspomniano, w postępowaniu w sprawach o odebranie małoletniego na podstawie Konwencji haskiej obowiązuje zastępstwo uczestników postępowania przez adwokatów bądź radców prawnych. W związku z tym konieczne jest skorzystanie z profesjonalnego wsparcia doświadczonego pełnomocnika bądź skorzystania z możliwości ubiegania się o adwokata z urzędu.

Zapraszamy do Kancelarii Adwokackiej adw. Oskar Gębka świadczącej usługi na terenie miast: Zawiercie i Myszków celem omówienia Państwa sprawy, sporządzenia profesjonalnego wniosku oraz zastępstwa procesowego.