POZBAWIENIE WŁADZY RODZICIELSKIEJ
Władzę rodzicielską, poza pewnymi wyjątkami, sprawuje każdy rodzic nad swoim dzieckiem od momentu urodzenia aż do uzyskania przez nie pełnoletności. Zgodnie z art. 95 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego władza rodzicielska obejmuje obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw. Polskie prawo rodzinne zakłada, że tylko sąd rodzinny może ingerować w zakres władzy rodzicielskiej rodziców dziecka. W przypadku poważnych zaniedbań, przemocy albo innych zagrożeń dla dobra i bezpieczeństwa dziecka, sąd może podjąć decyzję o pozbawieniu rodzica władzy rodzicielskiej.
Pozbawienie władzy rodzicielskiej oznacza bowiem odebranie jednemu lub obojgu rodzicom prawa do podejmowania decyzji we wskazanych obszarach dotyczących majątku dziecka, wychowania i opieki nad nim. Sad opiekuńczy zgodnie z przepisami art. 111 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego może pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej z powodu trzech przesłanek:
- jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody;
- jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej;
- rodzice w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka.
W praktyce oznacza to, że jeśli rodzic w sposób trwały nie interesuje się dzieckiem, np. nie kontaktuje się z nim, nie płaci alimentów, nie zapewnia dziecku właściwych warunków bytowych albo jest uzależniony od alkoholu lub substancji psychoaktywnych, sąd może pozbawić go władzy rodzicielskiej.
Celem decyzji pozbawienia rodzica bądź rodziców władzy rodzicielskiej jest zapewnienie dziecku bezpiecznego środowiska oraz ochrona jego interesów. Sąd może pozbawić władzy rodzicielskiej obojga albo tylko jednego z rodziców. Należy podkreślić, że w razie ustania przyczyny, która była podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej, sąd opiekuńczy może przywrócić władzę rodzicielską.
Proces pozbawienie rodzica władzy rodzicielskiej rozpoczyna się złożeniem przez zainteresowaną osobę odpowiedniego wniosku do sądu. Może to zrobić drugi rodzic, opiekun prawny albo uprawniony organ opieki społecznej. Co istotne, postępowanie może zostać również wszczęte z urzędu. Orzeczenie pozbawienia władzy rodzicielskiej lub jej zawieszenie może być także ujęte w wyroku orzekającym rozwód, separację lub unieważnienie małżeństwa.
Sąd może zmienić orzeczenie o władzy rodzicielskiej i sposobie jej wykonywania, jeżeli wymaga tego dobro małoletniego. Sąd bada okoliczności faktyczne i ocenia sytuację przez pryzmat interesów dziecka. Integralną częścią postępowania są również czynności dowodowe, których celem jest zebranie informacji i dowodów dotyczących sytuacji małoletniego, a także ewentualnych zarzutów stawianych wobec rodziców. Postępowanie dowodowe może obejmować:
- przesłuchanie świadków;
- opinię biegłych: psychologa dziecięcego, pedagoga;
- badanie Opiniodawczego Zespołu Specjalistów Sądowych;
- badanie lekarskie;
- wywiad środowiskowy.
Należy jeszcze raz podkreślić, że dla sądu najważniejsze jest dobro małoletniego dziecka. W związku z tym podjęta decyzja uwzględnia najlepsze interesy dziecka, a nie rodziców.
Pozbawienie władzy rodzicielskiej stanowi najostrzejszy środek ingerencji sądu, polega na tym, że rodzic/ rodzice tracą władzę rodzicielską całkowicie. Ze względu na tak poważne konsekwencje, sąd może zastosować ten środek, gdy stosowane dotychczas łagodniejsze środki nie przyniosły skutku lub w sytuacji, gdy zważając na okoliczności danego przypadku, oczywiste jest, że użycie łagodniejszych środków nie przyniesie oczekiwanych rezultatów.
Warto wyjaśnić, co w praktyce oznacza pozbawienie władzy rodzicielskiej. Jak wyżej wspomniano, decyzja ta niesie za sobą głębokie konsekwencje nie tylko dla rodzica, ale i również dla dziecka. Rodzic traci prawo do podejmowania decyzji dotyczących majątku dziecka i jego osoby. Jednocześnie nie ma prawa do reprezentowania dziecka jako przedstawiciel ustawowy, a także osobistego wychowywania małoletniego. Traci także prawo do decydowania o istotnych sprawach dotyczących dziecka, czyli np. o miejscu jego zamieszkania, opieki medycznej czy wyboru szkoły. Wymaga podkreślenia, że rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej dalej ma prawo utrzymywać kontakty ze swoim dzieckiem, jednakże zważając uwagę na dobro dziecka, kontakty te mogą być wyłączone lub poddane pewnym, koniecznym ograniczeniom. Decyzję w sprawie kontaktów rodzica z małoletnim również może podjąć sąd.
Sprawa o pozbawienie władzy rodzicielskiej jest niezwykle trudna, skomplikowana pod względem prawnym i psychologicznym, a także nasycona wieloma emocjami. W związku z tym warto skorzystać z pomocy doświadczonego adwokata, który specjalizuje się w sprawach rodzinnych. Będzie on w stanie zapewnić profesjonalne doradztwo prawne, odpowiedzieć na wszelkie pytania dotyczące przebiegu procesu, przygotuje niezbędne dokumenty, a także będzie reprezentować Klienta w Sądzie podczas posiedzeń i rozpraw.
Kancelaria Adwokacka adw. Oskar Gębka zapewnia profesjonalną pomoc i wsparcie zarówno dla rodzica, w stosunku do którego toczy się postępowanie o pozbawienie władzy rodzicielskiej, jak i dla rodzica, który dąży do pozbawienia władzy rodzicielskiej drugiego z rodziców. Celem Kancelarii jest dążenie do osiągnięcia jak najkorzystniejszego rozwiązania dla Klienta.
