ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA ZA BŁĄD MEDYCZNY

Błąd medyczny może podlegać odpowiedzialności karnej (osobny wpis) oraz odpowiedzialności cywilnej. Karnie może odpowiadać jedynie osoba fizyczna, czyli taka, która jest zdolna do ponoszenia odpowiedzialności karnej. Na gruncie prawa cywilnego natomiast karze może podlegać zarówno osoba fizyczna, jak i podmiot, w którym świadczenie zdrowotne było udzielane oraz ubezpieczyciel. Odpowiedzialność cywilna związana jest ze szkodami majątkowymi lub krzywdami niemajątkowymi, czyli: cierpieniem, bólem, śmiercią. Celem odpowiedzialności cywilnej jest wobec tego rekompensata uszczerbku, którego doznał pacjent (lub jego rodzina- w razie śmierci pacjenta) wbrew swojej woli, a zaistniał on w wyniku błędu medycznego.

            Aby mówić o odpowiedzialności cywilnej, należy ustalić:

• czy lekarz dopuścił się zawinionego błędu medycznego;
• czy w wyniku tego zawinionego błędu medycznego powstała szkoda w dobrach prawnie chronionych pacjenta;
• czy istnieje związek przyczynowy pomiędzy zachowaniem lekarza, a więc działaniem bądź zaniechaniem, a powstałą szkodą.

Błąd medyczny nie ma swojej legalnej definicji. W związku z tym w zakresie ustalenia znaczenia błędu medycznego należy się posiłkować orzecznictwem polskich sądów. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego (IV CR 29/54) błędem medycznym jest działanie lub zaniechanie lekarza w sferze diagnozy i terapii sprzeczne z zasadami wiedzy medycznej w zakresie dostępnym dla lekarza. Należy mieć na uwadze, że nie tylko lekarz odpowiada prawnie za błędy medyczne, ale także każdy inny człowiek zespołu terapeutycznego oraz dana placówka np. szpital.

Celem ustalenia pierwszej przesłanki, a więc tego, czy lekarz popełnił błąd medyczny, sąd dopuści dowód z opinii biegłych specjalistów.

Między zawinionym błędem medycznym a szkodą w dobrach chronionych prawnie pacjenta musi zaistnieć związek przyczynowy. Prawo cywilne zakłada, że lekarz poniesie odpowiedzialność jedynie za tzw. normalne następstwa swojego działania lub zaniechania, które były podstawą zaistniałej szkody, a nie za te, których nie można było przewidzieć i wynikają z istoty ludzkiego organizmu. W związku z wyrokiem Sądu Najwyższego (II CKN 652/97) za wystarczające uważa się udowodnienie istnienia ww. związku przyczynowego z dostateczną lub wysoką dozą prawdopodobieństwa.

Lekarz ponosi odpowiedzialność cywilnoprawną wówczas, gdy zostaną spełnione powyższe przesłanki, a więc stwierdzenie zawinionego błędu medycznego oraz zaistnienie związku przyczynowego, oraz skutkiem jego działania musi być powstanie szkody bądź krzywdy w prawnie chronionych dobrach pacjenta.

Zgodnie z dostępnym orzecznictwem można wskazać, że szkoda to uszczerbek o charakterze majątkowym, czyli możliwy do przeliczenia np. koszty leczenia, utracone korzyści związane z niemożnością wykonywania pracy. Krzywda natomiast jest uszczerbkiem o charakterze niemajątkowym, którego nie można w żaden sposób obliczyć. Można jej doznać tylko w sferze materialnej. Przykładem będzie ból, cierpienie, a także cierpienie psychiczne rodziny. Podsumowując, za doznaną szkodę należy się odszkodowanie, a za doznaną krzywdę zadośćuczynienie.

Artykuł 444 §1 Kodeksu cywilnego wskazuje, że w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu, Mowa tutaj o kosztach takich jak np.: koszty opieki lekarskiej, koszty opieki i pielęgnacji poszkodowanego, rehabilitacji, dojazdów na wizyty, koszty medykamentów, koszty specjalistycznej odzieży.

Zgodnie z tym, co zostało wspomniane już wcześniej, celem zadośćuczynienia jest naprawienie szkody niemajątkowej, a więc m.in. cierpienia fizycznego i psychicznego. Podkreślić należy, że w praktyce przyjmuje się, iż celem zadośćuczynienia jest całościowa rekompensata krzywdy przez przyznanie danej sumy pieniężnej. Wypłacone środki mają pomóc pokrzywdzonemu w realizacji celów, które zostały uniemożliwione z powodu doznanej krzywdy. Wysokość należnego zadośćuczynienia uzależniona jest od wielkości doznanej krzywdy (jej charakteru, długotrwałości cierpień fizycznych, nieodwracalności jej skutków), a także związanej z nią cierpień psychicznych oraz ich nieodwracalnych skutków w sferze życia prywatnego oraz zawodowego.   

Zgodnie z art. 444 §2 kodeksu cywilnego, jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Istnieje możliwość przyznania renty tymczasowej, jeśli w chwili wydania wyroku szkody nie da się przewidzieć możliwych powikłań zdrowotnych pacjenta w przyszłości.

Na żądanie poszkodowanego, z ważnych powodów, sąd może przyznać zamiast renty odszkodowanie jednorazowe. Sytuacje takie najczęściej zdarzają się w przypadku, gdy poszkodowany został inwalidą, a jednorazowe świadczenie może ułatwić mu wykonywanie nowego zawodu. Pojęcie ważnych powodów nie posiada definicji prawnej. W związku z tym interpretacja w każdej sprawie będzie indywidualna. 

Odpowiedzialność cywilną może ponosić zarówno lekarz, jak i szpital czy ubezpieczyciel.

Dochodzenie roszczeń z tytułu wystąpienia błędu medycznego jest niezwykle trudną i długotrwałą procedurą. Po stronie poszkodowanego leży obowiązek udowodnienia jego wystąpienia oraz nieodwracalnych skutków będących jego rezultatem. Proces dochodzenia odszkodowania bądź zadośćuczynienia rozpoczyna się od ustalenia, do jakiego rodzaju błędu doszło i kto tak naprawdę jest za niego odpowiedzialny, a więc czy placówka, czy jej pracownik.

W tak trudnej i złożonej sprawie, jaką jest odpowiedzialność za błąd medyczny, kluczowa może okazać się pomoc doświadczonego adwokata. Niezwykle istotne jest przygotowanie właściwej strategii procesowej, gdyż każdy błąd może nieść za sobą poważne skutki w dalszych etapach postępowania. Dobór odpowiednich działań i indywidualne podejście są kluczem do jak najlepszego zabezpieczenia interesów Klientów.

Jeżeli potrzebują Państwa pomocy prawnej w zakresie odpowiedzialności za błąd medyczny, zapraszamy do Kancelarii Adwokackiej adw. Oskar Gębka celem omówienia Państwa sprawy. Kancelaria świadczy usługi na terenie miast: Zawiercie i Myszków.