DZIAŁ SPADKU 

Wiele osób uważa, że postanowienie o stwierdzenie nabycia spadku jest ostatecznym krokiem w procesie dziedziczenia. Należy mieć świadomość, że to postanowienie jedynie potwierdza, w jakim zakresie dziedziczy się po spadkobiercy, ale nie dokonuje podziału majątku spadkowego. W sytuacji, gdy spadek odziedziczy kilka osób, staje się on ich wspólną własnością.

Dział spadku jest postępowaniem, w którym dokonuje się podziału majątku, pozostawionego przez zmarłego po jego śmierci. Jego celem jest ustalenie wszystkich składników majątkowych, które wchodzą w skład spadku oraz do przyznania własności poszczególnych elementów spadku spadkobiercom. Po dokonaniu podziału spadku spadkobiercy przestają być współwłaścicielami całości majątku spadkowego. Od tego momentu każdy z nich staje się wyłącznym właścicielem tych rzeczy, które zostały mu przydzielone w ramach podziału.

            Dział spadku można przeprowadzić na dwa sposoby:

umowny dział spadku, który przeprowadza się poprzez zawarcie umowy między wszystkimi spadkobiercami. W tym przypadku każdy ze spadkobierców musi być stroną umowy o dziale spadku. W sytuacji, gdy jeden ze spadkobierców nie chce zawrzeć umowy, to niemożliwe stanie się przeprowadzenie umownego działu spadku. Umowę o dziale spadku spisuje się w formie pisemnej. Jeżeli jednak w skład spadku wchodzi nieruchomość, to umowa o dział spadku musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego. W przypadku, gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość, to wskazane jest, aby umowa o dział spadku została spisana z podpisami notarialnie poświadczonych. W ramach umownego działu spadku strony nie mogą ograniczyć działu spadku do jego określonej części, a w pozostałym zakresie pozostać w stosunku współwłasności.

sądowy dział spadku przeprowadza się w sytuacji, gdy spadkobiercy nie potrafią dojść do porozumienia w zakresie sposobu dokonania działu spadku. W celu inicjacji postępowania jeden ze spadkobierców powinien złożyć wniosek do sądu o dział spadku. Do wszczęcia postępowania nie jest konieczna zgoda wszystkich spadkobierców. Sądowy dział spadku obejmuje cały spadek, czyli wszystkie elementy wchodzące w skład spadku. Celem postępowania o dział spadku jest całościowe podzielenie spadku między spadkobierców. Co do zasady właściwym do  rozpoznania wniosku o dział spadku właściwy jest jedynie sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy.

Dokonanie działu spadku nie jest obowiązkowe. Przeprowadza się je w sytuacji, gdy m.in. istnieją wątpliwości, co w chodzi w skład spadku lub w jaki sposób każdy ze spadkobierców chce korzystać z majątku spadkowego. Z chwilą śmierci spadkodawcy każdy ze spadkobierców jest uprawniony do korzystania ze wszystkich składników spadku. W przyszłości może to generować konflikty, a także prowadzić do wielu trudności, takich jak m.in. zasiedzenie nieruchomości.

Dział spadku może zostać przeprowadzony w każdym momencie po śmierci spadkodawcy oraz niezależnie od wartości spadku. Niemniej jednak doświadczenie pokazuje, że podział spadku powinien zostać uporządkowany jak najwcześniej. Z  biegiem czasu wartość poszczególnych składników spadku może ulec zmianie. Niejednokrotnie podział spadku niesie za sobą konflikty między poszczególnymi spadkobiercami. W związku z tym istotnym wydaje się uregulowanie działu spadku stosunkowo w szybkim terminie. Przeprowadzenie działu spadku po wielu latach może wymagać przeprowadzenia wielu postępowań ze względu na konieczność ustalenia spadkobierców po pierwotnych spadkodawcach. Upływ czasu może również powodować trudności dowodowe w toku postępowania sądowego.

Dokonanie działu spadku możliwe jest po formalnym ustaleniu kręgu spadkobierców po zmarłym. Wykazanie spadkobierców możliwe jest tylko z wykorzystaniem poniższych dokumentów:

• postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, które wydawane jest przez sąd;
• zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza.

Wiele osób zastanawia się, czy długi spadkowe są także przedmiotem działu spadku. Wyjaśnijmy więc, że spadkobiercy mogą podzielić pomiędzy sobą tylko rzeczy i prawa mające dodatnią wartość. Dział spadku nie obejmuje długów spadkowych. Umowa o dział spadku może określać, w jaki sposób każdy ze spadkobierców będzie ponosić odpowiedzialność za długi spadkowe.

            Spadkobiercy odpowiadają za długi spadkowe na poniższych zasadach:

1. przed działem spadku spadkobiercy solidarnie odpowiadają za całość długów spadkowych;
2. po dziale spadku spadkobiercy odpowiadają za długi proporcjonalnie do wartości otrzymanego majątku.

Istotnym faktem jest, że dział spadku uwzględnia także majątek, który zmarły przed śmiercią darował na rzecz swoich przyszłych spadkobierców, jest to tzw. scheda spadkowa. Może zdarzyć się tak, że po dokonaniu działu spadku jeden ze spadkobierców nie otrzyma żadnego majątku, co jest następstwem otrzymanych wcześniej darowizn od zmarłego.

            Na podstawie art. 1039 § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli w razie dziedziczenia ustawowego dział spadku następuje między zstępnymi albo między zstępnymi i małżonkiem, spadkobiercy ci są wzajemnie zobowiązani do zaliczenia na schedę spadkową otrzymanych od spadkodawcy darowizn oraz zapisów windykacyjnych. W ramach działu spadku dzielony jest spadek, na który składa się:

1. spadek pozostawiony przez zmarłego;
2. zapisy windykacyjne dokonane przez zmarłego w testamencie na rzecz małżonka i zstępnych;
3. darowizny przekazane za życia zmarłego na rzecz małżonka i zstępnych.

Należy pamiętać, że sąd w postępowaniu o dział spadku nie bada z urzędu tego, czy za życia spadkodawcy miały miejsce darowizny podlegające doliczeniu do spadku. W gestii spadkobiercy jest udowodnienie, że taka darowizna miała miejsce w przeszłości.

W celu obliczenia wysokości schedy spadkowej należy obliczyć wysokość spadku, na który składają się wszystkie powyżej wymienione składniki, a następnie pomnożyć przez ułamki odpowiadające udziałom poszczególnych spadkobierców w spadku. Należy pamiętać, że wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili działu spadku.  

Sąd podejmuje decyzję o tym, w jaki sposób dokonać podziału spadku po ustaleniu składu majątku spadkowego oraz wartości majątku spadkowego. Wartość majątku spadkowego ustala się na podstawie opinii biegłych sądowych, chyba że strony są zgodne co do jej wartości. Należy pamiętać, że wartość majątku spadkowego ustalana jest wg stanu na moment otwarcia spadku, a cen z chwili ustalania wyceny.  

Dział spadku jest kluczowym etapem dziedziczenia, który pozwala na sprawiedliwy podział majątku po zmarłym. Podsumowując, może przeprowadzić go umownie, co wymaga zgody każdego ze spadkobierców lub sądowo, gdy porozumienie między nimi nie jest możliwe.

W sprawach o dział spadku warto skonsultować się z adwokatem, który udzieli szczegółowych informacji na temat praw i obowiązków spadkobiercy, pomoże zrozumieć zawiłości prawne oraz w sposób profesjonalny sporządzi niezbędne wnioski i pisma. Zadaniem adwokata w sprawach o dział spadku jest również reprezentacja klienta przed sądem oraz dbanie o ochronę jego interesów.

Zapraszamy do Kancelarii Adwokackiej adw. Oskar Gębka świadczącej usługi na terenie miast Zawiercie i Myszków celem omówienia Państwa sprawy.